Vai trò của công nghệ 4.0 trong giáo dục và xu hướng hiện nay

Ngày nay, công nghệ trở nên không thể thiếu trong mọi mặt của cuộc sống. Việc ứng dụng công nghệ 4.0 trong giáo dục đã mang lại những lợi ích to lớn cho giáo viên và học sinh. Bên cạnh hình thức học offline, học trực tuyến là một hình thức giáo dục mới ra đời của việc ứng dụng công nghệ 4.0 trong giáo dục.

Công nghệ 4.0 trong giáo dục là gì

Công nghệ 4.0 trong giáo dục là hệ thống giáo dục hiện đại áp dụng những thành tựu khoa học công nghệ vượt trội của thời đại công nghiệp 4.0 vào trong giáo dục. Trong đó người học được giáo dục kiến thức và kỹ năng liên ngành nhất là các kỹ năng quản trị và kỹ năng điều khiển máy móc. Giáo dục được phát triển như một hệ sinh thái, nơi mà mọi yếu tố được liên kết với nhau thông qua không gian mạng và điện toán đám mây. Quan hệ dạy và học được mở rộng không chỉ giữa giáo viên với học sinh mà còn là học sinh với học sinh, học sinh với mọi người xung quanh, học sinh với nguồn kiến thức mở 

Lợi ích công nghệ giáo dục 4.0 mang lại 

Các công nghệ này mang lại nhiều lợi ích cho người giáo dục hiện đại như:

• Dễ dàng giao tiếp, giảng dạy chỉ trên một nền tảng trực tuyến: Người dạy và người học hoàn toàn có thể tổ chức lớp học chỉ trên một nền tảng, nơi có các tính năng như viết, vẽ, chèn tệp đa phương tiện, chia sẻ quyền, trao đổi, chia nhóm,... Điều này cho phép học tập, làm việc từ xa phát triển, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì giáo dục không ngắt quãng.

Ví dụ: Đại dịch Covid-19 đã khiến học tập tại lớp trở nên bất khả thi, khi đó nhờ vào công nghệ giáo dục 4.0 nên việc học tập, làm việc trực tuyến đã trở thành giải pháp kịp thời. Một số nền tảng phát triển với khả năng tích hợp nhiều công dụng, giúp người dạy và người học thao tác thuận tiện, tiết kiệm nhiều thời gian và chi phí.

• Học tập xuyên biên giới: Hiện nay, người học có thể tham gia những lớp học ở tỉnh thành, thậm chí là quốc gia khác nhờ vào công nghệ. Nhờ đó có thể học tập dễ dàng, tiếp xúc với môi trường giáo dục mình mong muốn mà không cần mất chi phí ăn ở, làm thủ tục du học, chuyển công tác phiền phức.
• Có thể linh hoạt thay đổi thời gian học tập: Bài giảng có thể được lưu lại và cho phép người học xem bất cứ lúc nào. Sử dụng phương pháp dạy học kết hợp sẽ cho phép người học linh hoạt lựa chọn giữa học trực tuyến và trực tiếp. Nhờ đó, họ có thể linh hoạt điều chỉnh lịch trình, không cần học tập trong một khung thời gian cố định như trước kia.
• Nhiều không gian để thực hành: Công nghệ thực tế ảo (VR) cho phép tiến hành các buổi thực hành, thí nghiệm chỉ bằng một chiếc kính. Điều này sẽ khắc phục được những hạn chế về cơ sở vật chất và tài nguyên mỗi khi tổ chức các buổi học này.

Có thể thấy công nghệ giáo dục 4.0 đã mang đến những khả năng, hình thức học tập mởi mẻ, tăng tính cá nhân hóa và xây dựng tinh thần học tập tích cực.

Ứng dụng công nghệ 4.0 trong giáo dục

Hiện có 3 ứng dụng chủ yếu về cách thức tích hợp công nghệ 4.0 vào trong lĩnh vực giáo dục như ứng dụng thiết bị mang theo mình hỗ trợ cho công tác giảng dạy, đào tạo và học tập. Chẳng hạn, mô phỏng số là một công cụ hữu ích giúp các kỹ sư phân tích và dự đoán được tình trạng của các hệ thống.

Ứng dụng thứ hai là các khóa học đại trà trực tuyến mở, nơi giảng viên và học viên phải tham dự trực tuyến. Công nghệ đã giải phóng giới hạn này và mang lại những thay đổi lớn cho hoạt động GDĐT.

Thứ ba là ứng dụng sáng tạo mở là sự kết hợp giữa con người và máy tính để hình thành hệ thống có nguồn lực phân tán thực hiện các nhiệm vụ đổi mới mà bản thân con người hay máy tính đều không thể hoàn thành được. Quy trình sáng tạo mở điển hình, gồm: phân công nhiệm vụ vi mô theo cơ chế giao việc cho cộng đồng trong đó sức mạnh của cộng đồng và máy tính được khuếch tán; xây dựng hướng dẫn thực hiện công việc được phân công cho cộng đồng sử dụng và bổ sung thông tin mà những người đã thực hiện ở bước trước đã cung cấp; thiết lập hệ sinh thái giải quyết các vấn đề, các nhà nghiên cứu sau đó có thể kết hợp xử lý nhận thức của nhiều đối tượng đóng góp ban đầu với tính toán của máy tính để xây dựng các mô hình đáng tin cậy cho các hệ thống phức tạp và có quan hệ tương hỗ với nhau nhằm thực hiện các nhiệm vụ khắt khe nhất của thế giới.

Giáo dục thời đại 4.0 bao gồm những yếu tố nào?

Giáo dục 4.0 bao gồm bốn yếu tố: Giảng dạy 4.0, nghiên cứu 4.0, quản trị 4.0 và hệ sinh thái 4.0.

• Giảng dạy 4.0: Phương pháp giảng dạy mang tính hệ thống, liên kết đa ngành, đa lĩnh vực.Rèn luyện học sinh kỹ năng học tập suốt đời. Không giới hạn thời gian, không gian học tập, học sinh có thể học mọi lúc, mọi nơi qua không gian mạng internet.
• Nghiên cứu 4.0: Hoạt động nghiên cứu đã được hỗ trợ rất nhiều thông qua các ứng dụng công nghệ cao hiện nay. Nhà nghiên cứu không cần phải mất công đi thu thập mẫu hay dữ liệu như trước đây nữa. Mọi việc đã được tự động hóa, tự động đo đạc, lấy mẫu, tải dữ liệu. Các phần mềm xử lý dữ liệu cũng giúp nhà nghiên cứu phân tích kết quả nhanh chóng với độ chính xác cao nhất.
• Quản trị 4.0: quản trị hoạt động của trường học có ảnh hưởng rất lớn đến môi trường giáo dục và chất lượng dạy và học. Một trường học được quản trị tốt chắc chắn sẽ có chất lượng đào tạo tốt. Quản trị trường học bao gồm quản trị các khoa, các bộ môn, quản trị phần mềm hệ thống, quản trị dự án, quản trị giáo viên, học sinh, sinh viên, tài chính, cơ sở vật chất. Ngày nay các phần mềm quản trị đã trở thành công cụ đắc lực giúp cho nhà trường quản lý hệ thống một cách hiệu quả.
• Hệ sinh thái 4.0: Tạo một hệ sinh thái giáo dục nơi có sự đồng bộ của quản lý nhà nước, doanh nghiệp và nhà trường. Ba chủ thể trên cùng tương tác, hỗ trợ tạo ra giá trị lợi ích cho cả ba bên. Nhà nước, doanh nghiệp hỗ trợ về chính sách, tài chính, cơ sở vật chất cho các chương trình đào tạo, nghiên cứu. Ngược lại, nhà trường cung cấp nhân lực chất lượng cao, phát minh, sáng chế, công nghệ cho nhà nước và doanh nghiệp.

Cách mạng 4.0 trong giáo dục nói riêng, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 nói chung đã tạo ra nhiều cơ hội và thách thức đối với ngành giáo dục nước nhà. Từ sự vận dụng những thành tựu của cách mạng 4.0 vào giáo dục thì người học dù đang ở bất cứ đâu đều có thể truy cập vào thư viện của nhà trường để tự học, tự nghiên cứu. Như vậy, không thể chỉ tồn tại mô hình thư viện truyền thống mà các trường phải xây dựng được thư viện điện tử. Hoặc chúng ta sẽ có những mô hình giảng dạy mới như đào tạo trực tuyến không cần lớp học, người học sẽ được hướng dẫn học qua mạng. Công nghiệp 4.0 trong giáo dục sẽ tạo ra những lớp học, thầy giáo, thiết bị đều là “ảo”, mang tính mô phỏng, bài giảng được số hóa và chia sẻ qua những nền tảng như Facebook, meeting, zoom… dần trở thành xu hướng phát triển mới trong quá trình hội nhập số để tiến gần hơn với mục tiêu phát triển và xây dựng công dân toàn cầu - công dân số.